Szeregowy zawsze zdrowy

Po wygaśnięciu kontraktu z wojskiem żołnierze z korpusu szeregowych zawodowych nie mogą liczyć na wypłatę zasiłku z ZUS na wypadek choroby. Rząd twierdzi, że sprawę załatwia odprawa, jaką dostają szeregowi opuszczający koszary

Do Rzecznika Praw Obywatelskich napływają skargi byłych żołnierzy dotyczące braku prawa do świadczeń chorobowych po zakończeniu służby kontraktowej. Dotyczy to osób, które po odejściu z wojska nie mogą z powodu choroby podjąć pracy zarobkowej – pracownik na etacie otrzymuje prawo do zasiłku chorobowego po 30 dniach zatrudnienia. Takie same sygnały docierają też do pracowników biura RPO podczas wizytacji jednostek wojskowych. Dlatego 6 listopada br. prof. Irena Lipowicz skierowała wystąpienie generalne do ministra obrony Tomasza Siemoniaka w kwestii możliwości podjęcia stosownej inicjatywy ustawodawczej, która zmieniłaby tę sytuację. Na dziś jest ona taka, że MON płaci za żołnierzy składki emerytalne i rentowe, ale obecne przepisy nie przewidują przekazywania za żołnierzy składek z tytułu ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego. Sprawę tę reguluje rozporządzenie ministra z 22 listopada 2004 roku. Zdaniem RPO, można tu mówić o luce prawnej, która skutkuje brakiem uprawnień żołnierzy do zabezpieczenia społecznego w razie choroby powodującej niezdolność do pracy już po wygaśnięciu kontraktu z armią.
Ale to nie jedyny problem. Otóż żołnierz będący w korpusie szeregowych zawodowych może pełnić wyłącznie służbę kontraktową, zaś służbę stałą obecne ustawodawstwo przewiduje wyłącznie dla korpusów podoficerów oraz oficerów Sił Zbrojnych RP. A jedynie służba stała daje możliwość korzystania z wszelkich uprawnień socjalnych, przede wszystkim ze świadczeń emerytalnych. Minimalny okres uprawniający do nabycia prawa do emerytury mundurowej wynosi co najmniej 15 lat służby. Tymczasem okres kontraktu żołnierzy z korpusu szeregowych mundurowych jest krótszy – trwa 12 lat.
Szeregowiec, który opuszcza wojsko, nie nabywa więc praw do emerytury wojskowej, po dwunastu latach może albo starać się o awans, albo przejść do rezerwy. Kiedy zostaje zwolniony do cywila, pojawia się ponownie na rynku pracy, przy czym nabyte, bardzo sprecyzowane i często zawężone doświadczenie w armii (jak na przykład kierowcy wozu bojowego czy strzelca) nie pomaga mu w znalezieniu zatrudnienia.
Tymczasem, jak zauważa poseł Michał Jach (PiS) z sejmowej Komisji Obrony Narodowej, przewodniczący Parlamentarnego Zespołu ds. Wojska Polskiego, wystarczyłoby wydłużyć czas kontraktu, by żołnierz nabył prawa do emerytury wojskowej. Ministerstwo obrony nie przewiduje jednak w tym zakresie żadnych zmian legislacyjnych. Zdaniem resortu, przechodzenie wyszkolonych szeregowych do rezerwy po kilkunastu latach służby zwiększa zasoby wysokiej jakości rezerw mobilizacyjnych Polski. To wpłynie pozytywnie na system obronny naszego kraju – podkreśla ministerstwo.
Korpus szeregowych zawodowych istnieje od 1 lipca 2004 roku. Powstał w celu uzawodowienia stanowisk, które do tej pory przeznaczone były dla poborowych, powoływanych do odbycia zasadniczej służby wojskowej. Problem uposażeń socjalnych byłych żołnierzy szeregowych jest znany nie od dziś. Jeszcze w roku ubiegłym RPO sygnalizowała go ministrowi pracy i polityki społecznej, który w zasadzie podzielił stanowisko, że za osoby zwolnione z zawodowej służby w wyniku wygaśnięcia kontraktu powinna być opłacana również składka chorobowa – zapewniłoby to prawo do zasiłku chorobowego za okres po zwolnieniu ze służby.
W piśmie do RPO z 26 lipca 2013 r. wiceminister pracy Marek Bucior wyjaśnia jednak, że żołnierze ci nie znajdują się w tak krytycznej sytuacji. W myśl ustawy z 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej przysługuje odprawa w wysokości od 100 do 300 proc. kwoty uposażenia zasadniczego należnego w ostatnim dniu pełnienia służby. Ponadto owe 300 proc. ulega dodatkowemu zwiększeniu o kolejne 20 proc. za każdy rok zawodowej służby wojskowej pełnionej ponad dziesięć lat. Niezależnie od tego żołnierzowi przysługuje też dodatkowe uposażenie roczne za rok, w którym nastąpiło zwolnienie ze służby. Świadczenia te przysługują niezależnie od jego stanu zdrowia. –

Autor: mj